نعمت‌هایتان را بشمارید! چقدر کم از این موعظه‌ی ساده بهره می‌بریم. به‌طور معمول، آنچه داریم و آنچه می‌توانیم بکنیم، از حیطه‌ی آگاهی‌مان می‌گریزد، آنچه نداریم یا نمی‌توانیم بکنیم، دل‌مشغولمان می‌کند و دلواپسی‌های ناچیز و خطر از دست دادن اعتبار و غرورمان، آنچه داریم را کوچک می‌شماریم.
اروین یالوم، روان‌درمانی اگزیستانسیال
در جهان امروز، سازمان‌ها با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند؛ از فرسودگی شغلی گرفته تا کاهش بهره‌وری و بی‌انگیزگی تیم‌ها. معمولاً برای حل این چالشها مدیران به دنبال نقاط ضعف، کاستی‌ها و اشتباهات می‌گردند که با رفع آنها مشکلات را حل کنند.
اما آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که اگر در سازمان یا در زندگی شخصی به جای تمرکز بر ایرادات و مشکلات، تمام توجه‌تان را به نقاط قوت و لحظات درخشان زندگی و شرکت‌تان معطوف کنید، چه اتفاقی می‌افتد؟ چه می‌شود اگر به جای پرسیدن “چه چیزی اشتباه است؟”، بپرسید “چه چیزی بهترین بوده و چگونه می‌توانیم آن را تکرار کنیم و گسترش دهیم؟” این، دقیقاً همان رویکردی است که appreciative inquiry یا پرس‌وجوی قدردانی به دنبال آن است.
” پرس‌وجوی قدردانی” یک فلسفه و روش قدرتمند برای ایجاد تغییرات مثبت و توسعه در افراد، گروه‌ها و سازمان‌ها است. به زبان ساده، پرس‌وجوی قدردانی به جای کندوکاو در مشکلات و یافتن مقصر، به دنبال کشف و درک عمیق از بهترین‌ها، موفقیت‌ها، نقاط قوت و امکانات موجود می‌گردد.
تصور کنید می‌خواهید یک تابلوی نقاشی زیبا خلق کنید. آیا تمام تمرکزتان را بر روی لکه‌هایی که روی بوم افتاده‌اند می‌گذارید؟ یا اینکه سعی می‌کنید با الهام از رنگ‌های زیبا و طرح‌های دلنشینی که در ذهن دارید، یک اثر هنری بی‌نظیر خلق کنید؟ پرس‌وجوی قدردانی هم همین کار را می‌کند. به جای گیر افتادن در گذشته و مشکلات، ما با پرسیدن سوالات مثبت و قدردانی از داشته‌هایمان، به سوی ساختن آینده‌ای مطلوب‌تر گام برمی‌داریم.
معنای appreciative inquiry
دو واژه کلیدی در نام این رویکرد نهفته است:
appreciative به معنای ارزش قائل شدن، قدردانی کردن، شناختن و ارج نهادن به بهترین‌ها، نقاط قوت، دستاوردها و پتانسیل‌های موجود و inquiry به معنای جستجو، کاوش، پرسیدن سوالات هدفمند و کنجکاوانه برای درک عمیق‌تر و کشف امکانات جدید است.
در واقع پرس‌وجوی قدردانی ما را تشویق می‌کند تا با طرح سوالاتی که بر نقاط قوت و موفقیت‌ها تمرکز دارند، به درک عمیق‌تری از آنچه “مؤثر است و کار می‌کند” برسیم و از این دانش برای خلق آینده‌ای بهتر استفاده کنیم.
شاید با خودتان فکر کنید که تمرکز بر مشکلات و یافتن راه حل برای آنها منطقی‌تر است. اما پرس‌وجوی قدردانی یک دیدگاه متفاوت را مطرح می‌کند. این رویکرد معتقد است که با شناخت و تقویت نقاط قوت و الگوهای موفقیت، می‌توانیم انرژی و انگیزه بیشتری برای ایجاد تغییرات مثبت داشته باشیم. به جای اینکه زمان و انرژی خود را صرف رفع کمبودها کنیم، می‌توانیم با تکیه بر توانمندی‌هایمان، به سوی اهدافمان حرکت کنیم.
تصور کنید تیم فروش شما در رسیدن به اهدافش چالش دارد. روش سنتی ممکن است شما را به سمت تحلیل دلایل شکست یا ضعف‌ها ببرد. اما پرس و جوی قدردانی رویکرد متفاوتی دارد: از تیم می‌خواهید بهترین تجربه‌های فروش گذشته را به یاد بیاورند، عواملی که باعث موفقیتشان شده بود را شناسایی کنند و بر اساس آنها برای آینده برنامه‌ریزی کنند. این تغییر نگاه، نه تنها انگیزه تیم را بالا می‌برد، بلکه خلاقیت و همکاری را هم تقویت می‌کند.
چرا آشنائی با پرس و جوی قدردانی برای مدیران مهم است؟
به عنوان یک مدیر، احتمالاً با چالش‌هایی مثل کاهش انگیزه کارکنان، تعارضات تیمی یا جلسات غیرمولد روبه‌رو شده‌اید. پرس و جوی قدردانی می‌تواند این مسائل را به فرصت‌هایی برای رشد تبدیل کند. در اینجا چند دلیل آورده‌ایم که چرا باید پرس و جوی قدردانی را در جعبه‌ابزار مدیریتی خود قرار دهید:
ایجاد فرهنگ مثبت: پرس و جوی قدردانی به شما کمک می‌کند فضایی بسازید که کارکنان در آن احساس ارزشمندی و شنیده شدن کنند.
افزایش انگیزه و همکاری: وقتی روی موفقیت‌ها تمرکز می‌کنید، تیم شما با انرژی و اشتیاق بیشتری کار می‌کند.
حل خلاقانه مسائل: پرس و جوی قدردانی راه‌های جدیدی برای حل چالشها ارائه می‌دهد که به جای سرزنش، بر ساختن آینده‌ای بهتر متمرکز است.
نتایج ملموس: شرکت‌هایی که از پرس و جوی قدردانی استفاده کرده‌اند، گزارش داده‌اند که رضایت کارکنان، بهره‌وری و حتی سودآوری‌شان افزایش یافته است.
تحول یک تیم با یک سؤال ساده
فرض کنید شما مدیر یک تیم بازاریابی هستید که اخیراً پروژه‌ای ناموفق داشته است. به جای برگزاری جلسه‌ای برای بررسی دلایل شکست، تصمیم می‌گیرید از پرس و جوی قدردانی استفاده کنید. جلسه را با این سؤال شروع می‌کنید: “بهترین تجربه‌ای که در یک پروژه بازاریابی داشتید چه بود؟”
یکی از اعضای تیم می‌گوید: “پارسال وقتی همه با هم روی کمپین تابستانی کار کردیم، ایده‌هایمان را آزادانه به اشتراک گذاشتیم و مشتری‌ها عاشق نتیجه شدند.” دیگری اضافه می‌کند: “آن موقع هر هفته جلسه‌های کوتاه داشتیم و همه احساس می‌کردند نظرشان مهم است.” از این گفتگو، تیم شما متوجه می‌شود که همکاری باز و جلسات منظم، کلید موفقیتشان بوده است. حالا می‌توانید این نقاط قوت را برای پروژه بعدی به کار ببرید.
این سؤال ساده، نه تنها روحیه تیم را بالا می‌برد، بلکه راه‌حل‌های عملی برای آینده ارائه می دهد. این جادوی پرس‌وجوی قدردان است!
۳ راه برای شروع پرس‌وجوی قدردانی
برای اینکه همین امروز پرس‌وجوی قدردانی را در تیم یا شرکت خود امتحان کنید، این سه گام ساده را دنبال کنید:
- با یک سؤال مثبت شروع کنید: در جلسه بعدی، به جای تمرکز بر مشکلات، سؤالی مثل “بهترین لحظه کاری شما در این تیم چه بوده؟” یا “چه چیزی ما را در بهترین حالت خود قرار می‌دهد؟” بپرسید.
- داستان‌های موفقیت را جمع‌آوری کنید: از اعضای تیم بخواهید خاطرات یا تجربه‌های مثبتشان را به اشتراک بگذارند. این داستان‌ها به شما نشان می‌دهند چه چیزی در تیم خوب کار می‌کند.
- بر روی نقاط قوت برنامه‌ریزی کنید: از پاسخ‌های تیم برای طراحی اقدامات بعدی استفاده کنید. مثلاً اگر همکاری کلید موفقیتهای گذشته بوده، جلسات تیمی بیشتری ترتیب دهید.
پرس‌وجوی قدردانی یک سفر است؛ سفری به سوی کشف بهترین‌های خودمان، بهترین‌های سازمان‌مان و بهترین‌های دنیای اطراف‌مان. در مقالات بعدی، با مراحل این سفر، اصول راهنمای آن و کاربردهای شگفت‌انگیز آن در زندگی شخصی و حرفه‌ای بیشتر آشنا خواهیم شد. پس، با ما همراه باشید تا دریچه‌ای نو به سوی تغییر و توسعه بگشاییم.
مطالب مرتبط
پرس‌وجوی قدردانی appreciative inquiry: سفری به سوی کشف بهترین‌ها
آیا به‌کارگیری پرس‌وجوی قدردانی در شرکتها مؤثر است؟
کاربردهای رویکرد “پرس‌وجوی مبتنی بر قدردانی” در تحول فردی، سازمانی و جهانی
۲۸۶-۲